Pembahagian harta secara ijab kabul hak bapa

2010/05/21
Berita Harian
Soal Jawab Agama

BAPA saya pernah berkata, ketika dia sakit, dia telah membahagikan semua harta peninggalannya sama rata kepada semua anak. Katanya lagi, sejumlah wang dalam peti besi tidak boleh diganggu untuk pengurusan jenazah serta majlis tahlil selama 40 hari dan selebihnya untuk disedekahkan. Adakah pembahagian harta oleh bapa saya sah mengikut hukum syarak dan apakah kata-katanya itu boleh dianggap sebagai wasiat atau ada pilihan lain bagi waris.

Warga Indonesia.

AGAMA Islam mempunyai kaedah tersendiri menguruskan harta di mana waris lelaki dan wanita mempunyai bahagian masing-masing yang berbeza antara satu sama lain.

Firman Allah bermaksud: “Allah telah mensyariatkan kepada kamu mengenai wasiat buat anak-anakmu di mana bahagian seorang anak lelaki adalah menyamai dua bahagian anak perempuan.” (Surah An-Nisa’. Ayat 11)

Oleh demikian, perkara perlu diperhatikan waris ialah pembahagian harta mengikut syariat Islam selepas wasiat dan hutang si mati sudah selesai.

Bagaimanapun, jika pembahagian sudah diputuskan oleh bapa ketika hidup, diteliti dan disaksikan sebilangan ahli keluarga, maka ia adalah diharuskan kerana boleh dikira sebagai hibah atau hadiah melalui ijab dan kabul (serah terima).

Cara ini juga diterima kerana tuan punya harta masih hidup dan menepati syarat hadiah iaitu serah terima serta kewujudan saksi. (Fatwa Syeikh Muhammad Sulaiman As-Syafie)
Oleh itu, waris tiada apa-apa tuntutan lagi setelah bapa meninggal dunia kerana hadiah itu menjadikan mereka sebagai pemilik mutlak kepada harta berkenaan.

Sabda Rasul bermaksud: “Adalah benar bagi seseorang Muslim tidur pada malam harinya dalam keadaan wasiat sudah tertulis di sisinya.” (Hadis riwayat Bukhari dan Ibnu Majah)

Namun demikian, wasiat si mati untuk ahli waris selepas kematiannya adalah dilarang kerana sabda Rasul yang bermaksud: “Tiada wasiat untuk waris kepada simati.” (Hadis riwayat Nasai)

Berkenaan persediaan sejumlah wang untuk pengurusan jenazah adalah dikira harta warisan yang perlu dibahagikan antara waris mengikut pandangan Syeikh Ibnu Hajar dalam fatwanya. Syekh Ibnu Solah (ulama’ Mazhab Syafie) berpendapat, apa yang diperlukan si mati ialah sekadar urusan kafan dan pengebumian saja kerana mereka yang hidup lebih memerlukan kepada harta itu.

Mengikut pendapat, keperluan untuk si mati ialah urusan kafan dan pengebumian yang menjadi kewajipan dan perkara lain seperti penyelenggaraan dan lain-lain adalah harus bagi waris dan boleh diabaikan. (Syarah Al-Manhaj)

Sebahagian ulama Syafiiyyah (Mazhab Syafie) juga berpendapat, jika apa yang disimpan untuk si mati tidak melebihi 1/3 daripada harta peninggalannya maka ia dikira wasiat yang perlu ditunaikan. Selebihnya akan disedekahkan untuk kebajikan si mati.

Daripada Amar Bin Saad daripada ayahnya, beliau diziarahi Nabi ketika sakit lalu diminta Nabi mendoakannya. Beliau juga menyatakan cadangan mewasiatkan separuh hartanya. Jawab Baginda: “Separuh terlalu banyak.” Lalu diturunkan 1/3 dan dibenarkan baginda. (Hadis riwayat Bukhari dan Muslim)

Hukum ini juga tertakluk kepada uruf (kebiasaan) sesuatu tempat. Contohnya jika majlis doa dan tahlil menjadi kebiasaan penduduk setempat, maka ia akan ditunaikan kerana adat juga boleh dijadikan penilaian dalam hal ini.

Jika ada harta yang berbaki maka disedekahkan juga untuk kebajikan pahala kepada simati. Nabi ketika ditanya mengenai pahala sedekah seorang anak untuk ayahnya yang sudah meninggal tanpa meninggalkan wasiat, jawab Nabi: “Ya”. (Hadis riwayat Muslim dan Ibnu Majah)

Adalah lebih baik ahli waris menyediakan sejumlah wang tertentu untuk pengurusan jenazah si mati sebagai persediaan awal bagi menghadapi sebarang kemungkinan.